????????? ?????? | Solar Calendar | सौर्यमानक पात्रो
????????? ??????? ?? ???????? ?
Click here to read in English.
खस भाषामा पढ्नका लागि यता थिच्नुहोस् ।
????????? ????? ????? ?????
????? ??????? ????????? ????? ?????? (??????) ???? ???? ???? ? ????? ????????? ?? ?? ?????????? ???????? ?? ??????? ???? ?????? ????? ? ????????? ????? ????? ????? ????????? ???????? ???????? ???????? ???????? ????? ?? ? ???? ???? ??? ????? ? ??????????? (???????) ?? ?
??
????? ??????? ???????? (????) ???? ??? ?? :-
?) ????
?) ?????
?) ????????
?) ????
?) ????
?) ????
?) ????
?) ????
?) ????
??) ?????
??) ????
??) ????
?????? ???????? ?
????? ??????? ????????? ?????? ????, ?????, ????????, ?????? ? ???????? ?????? ???????? (??????) ?? ? ??? ?????? ?? ?????? ???????? (??) ??, ???? ??? ?????? ?? (??? ???)?? ???????? (??????) ?? ? ??? ?????? ???? ????, ????, ??????, ?????, ???? ? ?????? ?????? ????????? (??????) ?? ?
???? ???
???? ??? (???? ???, Leap Day)?? ???? ????????? ????????? (?????????) ??????? ???? ??? ????????? ????? ? ????????? ???????? ????????? ????? ? ??????????? ???? ?????????? (????.?? ???? ) ??? ???? ? ???? ??? ??? ??? ? ???? ????? ?????? ???? ?.?????? ??? ?????? ????? ???? ? ??? ??? ?? ??? ?????? (??????) ???????? ? ? ????? ????? ????? ???? ? ??? ?? ???????? ‘???? ??? ??????’ ???? ????????? ????? (???) ?? ??? ????? ????? ??? ???? ? ??? ???? ??? ?????? ???? ????? ? ????????? (???????) ??? ?????? ?
???? ??? ?????? ?? ????? ???? ? ?????? ???? ????? ???????? (??????) ???? ????? ???? ??? ?????? ?? ???????? (??????) ???? ??? ?
???? ??? ?? ???? ?????? ???? ??? ????? ????? ??????? :- ??? ???? ??????? ??? ???????? ? ?????? ???? ????? ? ????? ?????? ??????????? ? ????? ?? ??? ???? ???? ??? ??????? ? ? ????? ?????? ??????????? ????? ??? ????? ??????? ???????? ? ? ????? ?????? ?????????? ??? ????? ?????? ?????????? ????? ???? ??? ???? ???? ??? ?????? ??? ? ??? ????? ?? ?????? ????????? ????? ????? ??? ????? ? ?????? ????????? ? ??? ????? ?? ?????? ?????? ??? ?? ??? ???? ???? ??? ????, ????? ??????? ?
??????? ???
????? ??????? ????????? ??-??-????????? (YYYY/MM/DD) ???? ???? ?
????? ????????? ??????? ‘????’ ??? ???? ?
?????? ???
????? ????? ???? ????? (??) [???? ???] ??????????? ????? (????)
???? ???? ???? ? – ????? ????? ??????? ? ????? ?????? ?????
???? ???? ???????? ? – ????? ????? ??????? ? ?????? ?????????? ????????
?? ????? ????? ??????? ? ??????? ??????? ??????? ???? ???? ?? – ???? ???? ????? ?
??? ????? ????? ??????? ? ???????? ???? ?????????? ??? ?????????? ?? ? – ???? ???? ???? ??
???
???????? (?????) ????? ????? ‘???’ (?????/????, Week) ?? ? ??? ????? ?????? ??? / ??? ?? ?
?) ??????
?) ??????
?) ???????
?) ??????
?) ???????
?) ???????
?) ??????
???? ??
????????? ????? ???? ?? ???? ? ??????????? ????? ??? ? ??? ????????? ?????????? ???????? ?? ????????? ????? ??????? ?
????? ????? ?? ????????? ?? ??????? ??? ??? ?????? ??????? ????? ?????? ????????? ?????? ???? ???? ?? ??????? ???? ?? ?????????? ?? ?
???
????? ???? ???????? ‘???’ (???????, Century) ???? ??? ? ‘???’ ???????? ???????? ‘????? ?? ?????’ ????? ???? ?? ?
????? ????? ???? ? ????? ????????? ????? ??? ??? ? ????? ????? ??????? ??? ? ???? ???? ???? ?? ?????????? (????) ???? ?? ? ???? ??? ???? ???? ????? ????????? ???? ???? ?? ?????? ?
????????? ??? : ???? ? ????? ???? ???
?????? ??? : ???? ??? ????? ???? ???
??????? ??? : ???? ??? ????? ???? ???
??????? ??? : ???? ??? ????? ???? ???
???????? ??? : ???? ??? ????? ???? ???
?????? ??? : ???? ??? ????? ???? ???
???????? ??? : ???? ??? ????? ???? ???
???????? ??? : ???? ??? ????? ???? ???
?????? ??? : ???? ??? ????? ???? ???
?????? ??? : ???? ??? ????? ???? ????
????????? ??? : ???? ???? ????? ???? ????
?????????? ??? : ???? ???? ????? ???? ????
????
?????? ???????? ‘????’ (???, Decade) ???? ??? ? ‘????’ ???????? ???????? ‘???? ?????’ ????? ???? ?? ?
????? ????? ???? ? ????? ????????? ????? ? ????? ??, ?? ????? ??, ?? ????? ?? ????? ???? ????? ??? ?
????????? ????? ????? :
????????? ???? : ???? ? ????? ???? ??
???????? ???? : ???? ?? ????? ???? ??
????????? ???? : ???? ?? ????? ???? ??
????????? ???? : ???? ?? ????? ???? ??
?????????? ???? : ???? ?? ????? ???? ??
???????? ???? : ???? ?? ????? ???? ??
?????????? ???? : ???? ?? ????? ???? ??
?????????? ???? : ???? ?? ????? ???? ??
???????? ???? : ???? ?? ????? ???? ??
???????? ???? : ???? ?? ????? ???? ???
?????????? (????) ????? ????? :
????????? ???? : ???? ???? ????? ???? ????
???????? ???? : ???? ???? ????? ???? ????
????????? ???? : ???? ???? ????? ???? ????
????????? ???? : ???? ???? ????? ???? ????
?????????? ???? : ???? ???? ????? ???? ????
???????? ???? : ???? ???? ????? ???? ????
?????????? ???? : ???? ???? ????? ???? ????
?????????? ???? : ???? ???? ????? ???? ????
???????? ???? : ???? ???? ????? ???? ????
???????? ???? : ???? ???? ????? ???? ????
????? ????? ??????
???? ? ????? ???????? ? ???? ????? ????? ???? ? ?????? ‘???? ??????’ ???? ???? ?
Solar Nepal Sambat
A solar version of Nepal Sambat began from N.S. 1141 Kachhala 1 which co-incided with 20 October 2020. Colloquially in Nepal Bhasa, it is called Nhilyaa kathan yaa nepal sambat [Prachalit Nepal Script: ????????? ????? ????? ?????, Devanagari script : न्हिल्याः कथंया नेपाल सम्बत] which means ‘Nepal Sambat in accordance to date system’.
The solar Nepal Sambat is based on earth’s revolution around sun. It has 365 days every year, and 366 on leap years.
Months
There are twelve months in Nepal Sambat. They are as follows:-
S.N. | Names of Month | ||
Roman | Nepal Script | Nagari Script | |
1 | Kachhalā | ???? | कछला |
2 | Thinlā | ????? | थिंला |
3 | Ponhelā | ???????? | प्वँहेला |
4 | Sillā | ???? | सिला |
5 | Chillā | ???? | चिला |
6 | Chaulā | ???? | चौला |
7 | Bachhalā | ???? | बछला |
8 | Tachhalā | ???? | तछला |
9 | Dillā | ???? | दिला |
10 | Gunlā | ????? | गुंला |
11 | Yanlā | ???? | यंला |
12 | Kaulā | ???? | कौला |
Days per month
The first five months Kachhalā, Thinlā, Ponhelā, Sillā and Chillā have 30 days per month. The sixth month Chaulā has 29 days every year and 30 days every leap year. The rest six months Bachhalā, Tachhalā, Dillā, Gunlā, Yanlā and Kaulā have 31 days per month.
Leap Year
The concept of leap year exists across various solar calendars. Since Nepal Sambat has 365 days a year, and the earth takes approximately 365.25 days to complete a revolution around the sun – we loose 0.25 days every year. This means the calendar slowly drifts away from the seasons and actual time. Therefore, to prevent this from happening, the concept of leap year exists.
On leap years, one day is added in the year to make it 366 days. The extra day added is the leap day and tansa din [Prachalit Nepal Script: ???? ???, Devanagari script : तँसा दिं] in Nepal Bhasa. The sixth month Chaulā which has 29 days on regular years, will have one extra day – making it 30 days on leap years.
Leap years come approximately every four years. The exact maths to calculate leap year is as follows:
1. Add 880 to the given number of year
2. If the number is evenly divisible by 4 – Go to step number 2, otherwise it isn’t a leap year.
2. If the number is also evenly divisible by 100 – Go to step number 3, otherwise it is a leap year.
3. If the number is also evenly divisible by 400 – It is a leap year, otherwise not.
The leap years in Nepal Sambat for next hundred years are 1144, 1148, 1152, 1156, 1160, 1164, 1168, 1172, 1176, 1180, 1184, 1188, 1192, 1196, 1204, 1208, 1212, 1216, 1220, 1224, 1228, 1232, 1236, 1240.
Format
Nepal Sambat dates are written in YYYY/MM/DD format.
Year – dan [Prachalit Nepal Script: ??, Devanagari script : दँ]
Month – laa [Prachalit Nepal Script: ??, Devanagari script : ला]
Date – nhilyaa [Prachalit Nepal Script: ?????????, Devanagari script : न्हिल्याः]
N.S. is the abbreviation to denote ‘Nepal Sambat’.
Week
A week consists of seven days. Weeks start from Sunday and end on Saturdays in Nepal. Week is called vaa [Prachalit Nepal Script: ???, Devanagari script : वाः] and the days are called baa or baa [Prachalit Nepal Script: ??? / ???, Devanagari script : बार / बाः]
1. Ninhi – Sunday
2. Minhi – Monday
3. Inaanhi – Tuesday
4. Sunhi – Wednesday
5. Sinnhi – Thursday
6. Lunnhi – Friday
7. Sannhi – Saturday
New Year
The Solar New Year of Nepal Sambat falls on it’s first day Kachhala 1, which coincides with October 20 in Gregorian calendar.
Nepal Sambat itself began on 20 October 879 A.D., therefore 20 October 2020 was taken as a commencement point for the Solar Nepal Sambat 1141.
Century
Century means ‘a hundred years’. It is called sadi [Prachalit Nepal Script: ???, Devanagari script : सदि]. The term in Nepal Bhasa derives from sacchi dan deegu [Prachalit Nepal Script: ????? ?? ?????, Devanagari script : सच्छि दँ दिइगु] which means ‘when hundred years resides’.
Since Nepal Sambat started from the year one (N.S. 1) – a century is from one to hundred. In the year 1141, we are in the 12th century of Nepal Sambat. The 12th century began from N.S. 1101 and will end in the year N.S. 1200.
1st century : N.S. 1 to N.S. 100
2nd century : N.S. 101 to N.S. 200
3rd century: N.S. 201 to 300
4th century: N.S. 301 to 400
5th century: N.S. 401 to 500
6th century: N.S. 501 to 600
7th century: N.S. 601 to 700
8th century: N.S. 701 to 800
9th century: N.S. 801 to 900
10th century: N.S. 901 to 1000
11th century: N.S. 1001 to N.S. 1100
12th century: N.S. 1101 to N.S. 1200
Decade
As Nepal Sambat started the year N.S. 1, a decade goes from one to ten, eleven to twenty, twenty one to thirty, thirty one to fourty and so on. A decade is known as jhidi [Prachalit Nepal Script: ????, Devanagari script : झिदि]. The term in Nepal Bhasa derives from jhi-dan deegu [Prachalit Nepal Script: ???? ?????, Devanagari script : झिदँ दिइगु] which means ‘when ten years resides’.
The decades of the first century:
1st decade: N.S. 1 to N.S. 10
2nd decade: N.S. 11 to N.S. 20
3rd decade: N.S. 21 to N.S. 30
4th decade: N.S. 31 to N.S. 40
5th decade: N.S. 41 to N.S. 50
6th decade: N.S. 51 to N.S. 60
7th decade: N.S. 61 to N.S. 70
8th decade: N.S. 71 to N.S. 80
9th decade: N.S. 81 to N.S. 90
10th decade N.S. 91 to N.S. 100
The decades of 12th century:
1st decade: N.S. 1101 to N.S. 1110
2nd decade: N.S. 1111 to N.S. 1120
3rd decade: N.S. 1121 to N.S. 1130
4th decade: N.S. 1131 to N.S. 1140
5th decade: N.S. 1141 to N.S. 1150
6th decade: N.S. 1151 to N.S. 1160
7th decade: N.S. 1161 to N.S. 1170
8th decade: N.S. 1171 to N.S. 1180
9th decade: N.S. 1181 to N.S. 1190
10th decade N.S. 1191 to N.S. 1200
Before Nepal Sambat
The year before Nepal Sambat 1 goes with backward counting. It is resembled as B.N.S.
सौर्यमानक नेपाल संवत्
नेपाल सम्बतमा सौर्यमासिक पात्रो नेसं ११४१ कछला १ देखि सुरु भएको हो जुन ग्रेगोरियन पात्रोमा २० अक्टोबर २०२० तारिख सँग जुद्छ । बोलीचालीको भाषामा यो सौर्यमासिक नेपाल सम्बतलाई ‘न्हिल्याः कथंया नेपाल सम्बत’ [मिति अनुसारको नेपाल सम्बत] भनिन्छ ।
सौर्यमासिक नेपाल सम्बत पृथ्वीले सूर्य घुम्ने समयावधिमा आधारित छ । यसमा हरेक वर्ष ३६५ दिन हुन्छ भने अधिक वर्ष (लीप इयर)मा ३६६ दिन ।
महिनाहरू
नेपाल सम्बतमा बाह्र महिनाहरू छन् । ती यस प्रकारका छन् :
क्रसं | महिनाको नाम | ||
नागरी लिपि | नेपाल लिपि | रोमन लिपि | |
१ | कछला | ???? | Kachhalā |
२ | थिंला | ????? | Thinlā |
३ | प्वँहेला | ???????? | Ponhelā |
४ | सिला | ???? | Sillā |
५ | चिला | ???? | Chillā |
६ | चौला | ???? | Chaulā |
७ | बछला | ???? | Bachhalā |
८ | तछला | ???? | Tachhalā |
९ | दिला | ???? | Dillā |
१० | गुंला | ????? | Gunlā |
११ | यंला | ???? | Yanlā |
१२ | कौला | ???? | Kaulā |
प्रत्येक महिनामा दिनहरू
पहिलो पाँच महिना कछला, थिंला, प्वँहेला, सिल्ला र चिल्लामा प्रत्येक महिला ३० दिन हुन्छ । छैँठौँ महिना चौलामा सामान्य वर्ष २९ दिन र अधिक वर्ष (लीप इयर)मा ३० दिन हुन्छ । बाँकीको ६ महिना बछला, तछला, दिल्ला, गुंला, यंला र कौलामा प्रत्येक महिना ३१ दिन हुन्छ ।
अधिक वर्ष (लीप इयर)
अधिक वर्षको अवधारणा विभिन्न सौर्यमासिक सम्बतहरूमा हुने गर्दछ । पृथ्वीले सूर्य घुम्न लगभग ३६५.२५ दिन लगाउँछ । नेपाल सम्बतमा प्रत्येक वर्ष ३६५ दिन हुन्छ । यसो हुँदा प्रत्येक वर्ष हामी ०.२५ दिन पछाडी पर्दै जान्छौँ र कालान्तरमा उक्त सम्बत चक्र मौसम र वास्तविक समयबाट टाढिँदै जान्छ । त्यही हुनबाट रोक्न अधिक वर्षको अवधारणा रहन आएको हो ।
अधिक वर्षहरूमा वर्षको एक दिन थपी ३६६ दिनको वर्ष हुन पुग्छ । यही थपिएको एक दिनलाई ‘तँसा दिं’ भनिन्छ । यो दिन छैँठौँ महिना चौलामा थपिन्छ र सामान्य वर्षमा यस महिना २९ दिन हुन्छ भने अधिक वर्षमा ३० दिन हुन्छ ।
अधिक वर्ष लगभग ४ वर्षमा एकपटक आउँछ । कुन वर्ष अधिक वर्ष हो भनेर देहायको गणितले निर्धारण गरिन्छ :-
१) उक्त सालको संख्यामा ८८० जोडौँ ।
२) यदि त्यस संख्या ४ बाट समविभाजित हुन्छ भने बुँदा नं २ मा जानु । हुँदैन भने त्यो अधिक वर्ष होइन ।
३) यदि त्यस सालको संख्या १०० बाट पनि समविभाजित हुन्छ भने बुँदा नं ३ मा जानु । हुँदैन भने त्यो अधिक वर्ष हो ।
४) यदि त्यस सालको संख्या ४०० बाट पनि समविभाजित हुन्छ भने त्यो अधिक वर्ष हो । हुँदैन भने त्यो अधिक वर्ष होइन ।
नेपाल सम्बतमा अर्को १०० वर्ष सम्म आउने अधिक वर्षहरू यस प्रकारका छन् : ११४४, ११४८, ११५२, ११५६, ११६०, ११६४, ११६८, ११७२, ११७६, ११८०, ११८४, ११८८, ११९२, ११९६, १२००, १२०४, १२०८, १२१२, १२१६, १२२४, १२२८, १२३२, १२३६, १२४० ।
मिति लेख्ने ढाँचा
नेपाल सम्बतको मिति वर्ष-महिना-गते (YYYY/MM/DD) ढाँचामा लेखिन्छ ।
वर्ष – दँ [ प्रचलित नेपाल लिपि : ?? ]
महिना – ला [ प्रचलित नेपाल लिपि : ?? ]
गते – न्हिल्याः [ प्रचलित नेपाल लिपि : ????????? ]
नेपाल सम्बतलाई छोटकरीमा ‘नेसं’ (N.S.) भनेर लेखिन्छ ।
साता
एक सातामा ७ दिन हुन्छ । नेपालमा साताहरू आइतबार देखि सुरु हुन्छ र शनिबार समाप्त हुन्छ । सातालाई नेपालभाषामा ‘वाः’ [ प्रचलित नेपाल लिपि : ??? ] भनिन्छ । ‘बार’लाई ‘बाः / बार’ [ प्रचलित नेपाल लिपि : ??? / ??? ] भनिन्छ ।
१) निन्हि – आइतबार
२) मिन्हि – सोमबार
३) इनान्हि – मंलबार
४) सुन्हि – बुधबार
५) सिँन्हि – बिहीबार
६) लुँन्हि – शुक्रबार
७) संन्हि – शनिबार
नयाँ वर्ष
नेपाल सम्बतको सौर्यमासिक नयाँ वर्ष कछला १ गते पर्दछ, जुन ग्रेगोरियन सम्बत अनुसार २० अक्टोबरमा पर्न आउँछ ।
नेपाल सम्बत नै सुरु भएको सन् २० अक्टोबर ८७९ मा हो । त्यसैले नेसं ११४१ सौर्यमासिक पात्रो सुरु गर्न २० अक्टोबर २०२० का दिन छानियो ।
शताब्दी
एक सय वर्षलाई ‘एक शताब्दी’ भनिन्छ । नेपालभाषामा यसलाई ‘सदि’ [ प्रचलित नेपाल लिपि : ??? ] भनिन्छ । ‘सच्छि दँ दिइगु’ [ प्रचलित नेपाल लिपि : ????? ?? ????? ] – ‘सय वर्षको विश्राम’बाट नेपालभाषामा ‘सदि’ शब्दको उत्पत्ति भएको हो ।
नेपाल सम्बत वर्ष १ देखि सुरु भएको अर्थात् नेसं १ देखि सुरु भएको हुनाले एक शताब्दी एक देखि सय ( १ देखि १०० ) सम्म हो । नेसं ११४१ सालमा हामी १२औँ शताब्दीमा छौँ । बाह्रौँ शताब्दी नेसं ११०१ देखि सुरु भयो र नेसं १२०० सालमा अन्त्य हुन्छ ।
पहिलो शताब्दी : नेसं १ देखि नेसं १००
दोस्रो शताब्दी : नेसं १०१ देखि नेसं २००
तेस्रो शताब्दी : नेसं २०१ देखि नेसं ३००
चौथो शताब्दी : नेसं ३०१ देखि नेसं ४००
पाँचौँ शताब्दी : नेसं ४०१ देखि नेसं ५००
छैठौँ शताब्दी : नेसं ५०१ देखि नेसं ६००
सातौँ शताब्दी : नेसं ६०१ देखि नेसं ७००
आठौँ शताब्दी : नेसं ७०१ देखि नेसं ८००
नवौँ शताब्दी : नेसं ८०१ देखि नेसं ९००
१०औँ शताब्दी : नेसं ९०१ देखि नेसं १०००
११औँ शताब्दी : नेसं १००१ देखि नेसं ११००
१२औँ शताब्दी : नेसं ११०१ देखि नेसं १२००
दशक
नेपाल सम्बत नेसं १ देखि सुरु भएको हुनाले दशकहरू १ देखि १०, ११ देखि २०, २१ देखि ३० गरी गनिन्छ । ‘दशक’लाई नेपालभाषामा ‘झिदि’ [ प्रचलित नेपाल लिपि : ???? ] भनिन्छ । ‘झिदँ दिइगु’ [ प्रचलित नेपाल लिपि : ???? ????? ] – ‘दश वर्ष विश्राम’बाट ‘झिदि’ शब्दको उत्पत्ति भएको हो ।
पहिलो शताब्दीका दशकहरू :
पहिलो दशक : नेसं १ देखि नेसं १०
दोस्रो दशक : नेसं ११ देखि नेसं २०
तेस्रो दशक : नेसं २१ देखि नेसं ३०
चौथो दशक : नेसं ३१ देखि नेसं ४०
पाँचौ दशक : नेसं ४१ देखि नेसं ५०
छैँठौँ दशक : नेसं ५१ देखि नेसं ६०
सातौँ दशक : नेसं ६१ देखि नेसं ७०
आठौँ दशक : नेसं ७१ देखि नेसं ८०
नवौँ दशक : नेसं ८१ देखि नेसं ९०
दशौँ दशक : नेसं ९१ देखि नेसं १००
बाह्रौँ शताब्दीका दशकहरू :
पहिलो दशक : नेसं ११०१ देखि नेसं १११०
दोस्रो दशक : नेसं ११११ देखि नेसं ११२०
तेस्रो दशक : नेसं ११२१ देखि नेसं ११३०
चौथो दशक : नेसं ११३१ देखि नेसं ११४०
पाँचौ दशक : नेसं ११४१ देखि नेसं ११५०
छैँठौँ दशक : नेसं ११५१ देखि नेसं ११६०
सातौँ दशक : नेसं ११६१ देखि नेसं ११७०
आठौँ दशक : नेसं ११७१ देखि नेसं ११८०
नवौँ दशक : नेसं ११८१ देखि नेसं ११९०
दशौँ दशक : नेसं ११९१ देखि नेसं १२००
नेपाल सम्बत पूर्व
नेसं १ देखि अगाडीको समयमा गणना उल्टोबाट हुन थाल्छ । ‘नेपाल सम्बत पूर्व’लाई ‘नेसं.पू’ भनिन्छ ।